Paleis het Loo: Franse grandeur op de Veluwe

De voorgeschiedenis van Paleis het Loo: stadhouder Willem III

Deze stadhouder werd geboren onder een voor hem slecht gesternte. Zijn vader overleed vlak voor zijn geboorte. Wat de regenten van die tijd de mogelijkheid gaf om de macht in Nederland flink naar hun kant te trekken.

Jarenlang was Willem een tandeloze stadhouder. Totdat Frankrijk, Engeland en de bisschoppen van Keulen en Münster in het rampjaar 1672 Nederland van alle kanten aanvielen. Via de link vind je de prachtige serie die de NPO hierover maakte.

In die tijd werd de roep om een stadhouder enorm sterk. En konden de gebroeders De Wit niet anders dan Willem III als hoofd van de strijdkrachten naar voren schuiven.

En met succes. Uiteindelijk trok Lodewijk XIV zich in 1678 met de Vrede van Nijmegen weer terug.

Koning Willem III

In 1684 koopt stadhouder Willem III met zijn toenmalige vrouw Mary Stuart (later Mary II) het Oude Loo aan. Om daarnaast een jachtslot en zomerpaleis te bouwen. In classicistische stijl. Een beetje vergelijkbaar met het Louvre in Parijs.

Eerst is dat nog redelijk bescheiden van opzet. Met alleen het hoofdgebouw en de zijvleugels.

Een paar jaar later valt Willem III op aandringen van het Engelse parlement Engeland binnen om James II af te zetten. Wat zonder slag of stoot lukt met de ‘Glorious Revolution’.

Zo wordt Willem III ook koning. En daar hoort een veel groter paleis bij. Dat het Versailles van zijn rivaal Lodewijk XIV naar de kroon moet steken.

Hoe is Paleis het Loo ontstaan?

Het paleis wordt niet voor niks op deze plek gebouwd. Het is een relatief lage plek. Waar ook veel water naartoe kan worden geleid.

Ideaal voor de aanleg van waterwerken. Wat in die tijd niet mocht ontbreken in een tuin een koning waardig.

In de oorspronkelijke opzet van 1684 zijn het hoofdgebouw en de vleugels met een halfronde colonnade-gang aan elkaar verbonden. Bij de uitbreiding met de 4 paviljoens in 1691 worden de colonnades naar de achterkant van de formele tuin verplaatst.

Het paleis is vanaf die tijd tot 1975 een plek waar de Oranjes graag verblijven. Veelal in de zomer. Omdat er dan tijd is om even weg te zijn van de politiek. Dat geldt voor koning Willem I en III. En zeker ook voor Wilhelmina. Zij was er als kind, koningin en koningin-moeder graag.

Na 1975 is met een grootschalige renovatie het paleis zoveel mogelijk teruggebracht naar de 17e eeuwse staat. Alle aanbouwen zijn verwijderd en een witte pleisterlaag is weggehaald. Zodat de oorspronkelijke bakstenen weer zijn te zien.

De verblijven van stadhouder-koning Willem III en Mary Stuart zijn op hun oorspronkelijke plek in ere herstelt. En vertrekken van koning Willem III en koningin-regentes Emma, koningin Wilhelmina en prins Hendrik en koningin Juliana en prins Bernard zijn ook in hun oude staat teruggebracht.

Een bezoek aan Paleis het Loo

Wij vangen op een mooie herfstdag in oktober het plan op om Paleis het Loo weer eens te bezoeken. Voor mijzelf is het al tientallen jaren geleden.

De verbouwing van het paleis die in 2023 klaar moet zijn, is dan nog in volle gang. Een dusdanig ingrijpende verbouwing dat het zogenaamde Basse-Cour straks helemaal onderkelderd is. En het paleis een Rijksmuseum-achtig souterrain zal hebben.

Onderaan deze blog vind je in het Epiloog nog een kort verslag over hoe ik dit een jaar later ervaren heb. Een tipje van de sluier: het museum is er nog meer een aanrader van geworden!

Hoe dan ook. We komen via de stallen het paleiscomplex binnen. Deze zijn in de stijl van begin 20e eeuw gelaten. Om niet zozeer het idee te geven van hoe het was in de tijd van paard en wagen. Nee, het moet de tijd weergeven van de auto’s. Waar Prins Hendrik, de echtgenoot van Koningin Wilhelmina dol op was.

Het paleiscomplex

Over de laan tussen de stallen en het paleis lopen we nu richting de entree. Dat doen we via de tuinen aan de west- en achterzijde. Via de achterzijde lopen we ook het paleis binnen.

Daar kunnen we onder audiobegeleiding verschillende rondleidingen door het paleis maken. Allemaal even interessant.

De eerste is die van Willem III en Mary II. Via deze rondleiding horen we meer over de historie van dit paar. En hoe een verstandshuwelijk uitgroeide tot een romantische liefde. Waarin Paleis het Loo een belangrijke rol speelde.

Dit was het paleis dat ze samen lieten bouwen. En wat ook de kroon was op hun relatie.

De Oranjes

Ondertussen horen we andere bezoekers in verwarring praten over hun audioguide. Zij hebben niet helemaal door dat ze de juiste rondleiding niet volgen. En krijgen dus compleet andere informatie bij de verschillende nummers.

Het levert zo’n hilarisch tafereel op dat we bijna proesten van het lachen. En mijn partner de slappe lach krijgt.

Inmiddels zijn we dan in de tweede rondleiding bezig. Die zich meer concentreert op de Oranjes die hier na Willem en Mary hebben gewoond.

Heel mooi hoe verschillende ruimtes zo allemaal een ander tijdsbeeld weergeven. We lopen als het ware door een paar eeuw koninklijke historie heen.

De tuinen

In het hoofdgebouw zelf kunnen we ook nog naar het dak klimmen. Vanaf daar hebben we een prachtig uitzicht over de tuinen van het paleis.

De tuinen moesten in die tijd vooral benadrukken hoe voornaam de eigenaren van dit paleis waren. Achterin de tuin richting de colonnades bevindt zich een fontein die het hoogste spoot. Tenminste voor die tijd.

In de tuinen voor het hoofdgebouw ligt in het midden de Venus-fontein. En daarachter de Herculus-fontein. Zij verwijzen achtereenvolgens naar Mary en Willem.

De tuinen in

Nadat we de tuinen zo van bovenaf hebben bekeken, lopen we nu weer terug naar de ingang. Om daar de tuinen zelf in te lopen.

Persoonlijk ben ik meer fan van een wat minder formele, Engelse tuin. Toch zijn de bloemen die in deze Franse, barokke tuin zijn gepland prachtig. En is de tuin ondanks dat ze strak van opzet is, een heerlijkheid om doorheen te lopen.

Dat doen we dan ook met plezier.

Rust

Helemaal achterin de tuin kunnen we wat lekkers halen. Om dat vervolgens onder de schaduwrijke colonnade-rijen op te eten en drinken.

Vanaf hier hebben we een geweldig uitzicht over de tuinen richting het paleis zelf. Tussen de colonnades door kunnen we ook nog richting de verschillende vijvers achter het Loo lopen. Dat laten we voor vandaag even voor wat het is.

Wij nemen nog even de tijd om rustig door de tuinen heen te lopen.

Vanaf hier is het eerste deel van de tuin wat weelderiger. Deels ook door de bomen die hier staan. Die stuk voor stuk oud en prachtig zijn.

Herfstzon

We werpen vanuit de tuin aan de westzijde nog een laatste blik op dit bijzondere paleis.

De herfstzon in deze late namiddag streelt de tuinen en het hoofdgebouw. Het is een geweldig gezicht. Zo moeten Willem en Mary het samen hebben uitgedacht!

Epiloog: na de nieuwbouw

Een klein jaar later mag ik tijdens een zakelijke bijeenkomst een kijkje nemen in de nieuwbouw. Onder begeleiding van de projectbegeleider. Een feest!

Wanneer we bovenop het plein van de Basse-Cour staan, valt bijna niet op dat hier lange tijd een gapend gat in de grond heeft gezeten. Van 14 meter diep. Om de nieuwbouw te realiseren.

Entree

De entree verloopt nu via de zijvleugels. Delen van die vleugels zijn gestript om de grote, marmeren trappen te realiseren.

Van daaruit loop je langs de toiletten en de garderobe naar de grote en lange entreebalie.

Galerij

Bij de balie draaien we naar rechts. En moeten even naar adem happen. Hier is een schitterende corridor gerealiseerd. Weer opgetrokken uit datzelfde witte marmer.

Het is gecombineerd met grote deuren van kersenhout. Waarvan we de geur nog kunnen ruiken. Die deuren geven toegang tot de tentoonstellingsruimtes aan weerszijden van de galerij.

Paleis het Loo: klaar voor de toekomst

Aan het einde van de galerij gaan de trappen omhoog, naar waar eerst de ingang was. We zijn op deze manier onder de grond door in het paleis terecht gekomen. En hier starten de routes/rondleidingen die ik hierboven beschreven heb.

Ik kan niet anders zeggen dan dat het resultaat van de gehele verbouwing inclusief de delen die we al gezien hadden meer dan uitstekend is.

Wat hebben we met Paleis het Loo in Nederland toch een stuk weergaloze Franse grandeur in ons midden!

Praktische informatie over Paleis het Loo

Via de link vind je de officiële site van Paleis het Loo. Daar kan je ook tickets bestellen. Het paleis is met de museumkaart gratis.

Via deze link kan je ook een app van het paleis downloaden. Daarop vind je ook alle informatie over de routes die gelopen kunnen worden. Neem tijdens een bezoek eventueel jouw eigen oortjes/koptelefoon mee, zodat je gewoon je eigen smartphone kunt gebruiken!

Verder is het paleis sinds de nieuwbouw ook beter ingericht op kinderen. In de vorm van het Juniorpaleis. Geschikt voor kinderen van 3 tot 12. Het is een soort multimedia-ervaring, waarvoor een speciale is ingericht.

Hieronder vind je nog een kaart van de exacte locatie van Paleis het Loo in Apeldoorn. De marker staat op de parkeerplaats.

Wandelen rondom Paleis het Loo in de Kroondomeinen

Via deze link vind je een overzicht van alle wandelroutes in het Paleispark. Dat is het park achter en naast de tuinen. De meeste wandelingen kan je ook starten door vanuit de tuinen richting de vijvers te lopen.

Met de witte wandeling (13,5 kilometer) zie je echt alles. Een fantastische wandeling om te maken! Wil je het iets minder gek maken, pak dan de rode (7 kilometer) of de donkerblauwe (8 kilometer) route. Ook met deze routes zie je nog steeds heel veel van dit afwisselende park. Vooral de sprengen zijn prachtig.

Een ander startpunt is parkeerplaats Bosloo, aan de Boslooweg. Een zijweg van de Amersfoortseweg. Dat is één weg verder dan de ingang van het paleis zelf vanaf het centrum van Apeldoorn gezien. Daar moet je € 2,00 per persoon betalen om het park in te mogen.

Andere wandelingen in de omgeving

In mijn blog over wandelingen op het midden van de Veluwe vind je andere wandeltips in de omgeving van Apeldoorn.

Roadtrip over de Veluwe

Paleis het Loo is goed te combineren met de roadtrip die ik beschrijf in een andere blog over de Veluwe. Klik daarvoor op de link!

Uit eten in Apeldoorn

In Paleis het Loo kan je in stijl eten tijdens de openingstijden.

Aan deze kant van Apeldoorn is Sizzles at the Park een heel goed restaurant. Nog wat meer in het centrum zijn Poppe en Recht dat ook.

Wanneer je rondom lunchtijd in Apeldoorn wilt eten, dan kan dat ook bij Rembrandt. Neem de quesedilla’s!

Overnachten in Apeldoorn

Een fijn hotel met mooie kamers aan deze kant van Apeldoorn is Zenzez.

De andere kant op, midden op de Veluwe, zit in het Aardhuis een erg leuk boutique hotel met mooie kamers. Dat heet No 15.

Informatie over Paleis het Loo en de omgeving van Apeldoorn

Via de Handige links hieronder vind je nog meer informatie over het paleis en de Veluwe.