Wandelingen op het midden van de Veluwe

Hoe is het landschap van de Veluwe ontstaan?

De Veluwe zoals we die nu kennen is grotendeels gevormd in de voorlaatste ijstijd. Ongeveer 150.000 jaar geleden. Het ijs vanuit het noorden stuwde toen de afzettingen van het rivierenlandschap voor zich uit. Dat de Veluwe vóór die tijd was.

Ter hoogte van Schaarsbergen is er daardoor een waaiervorm ontstaan van afzettingen die de ijskappen voor zich uit stuwden. Dat vormt voor een belangrijk deel het landschap van Nationaal Park de Hoge Veluwe.

Permafrost en smeltwater

In de laatste ijstijd kwamen de ijskappen niet meer tot aan de Veluwe. Door de permafrost en de harde winden in die tijd werd veel dekzand afgezet. En dan met name aan de randen.

Door erosie en smeltwater ontstonden er in de warmere seizoenen droge smeltwaterdalen.

Ontbossing

Na de laatste ijstijd zorgde het warmere klimaat voor de groei van bossen. En lange tijd was de Veluwe daarom min of meer een aaneengesloten bos.

Totdat de mens langs kwam en begon met ontbossing. Onder andere om houtskool te creëren voor de ijzerindustrie.

In de Middeleeuwen was de ontbossing in combinatie met intensieve landbouw zover gevorderd dat er veel en vaak zandverstuivingen voor kwamen. Zo ontstonden de stuifzandduinen. Die nu zo kenmerkend zijn voor delen van de Veluwe (onder andere bij ’t Leesten; zie verderop).

Tussen stuifzand en het overgebleven bos vond de heide vruchtbare bodem. Tenminste voor heide dan. Dit is daarom overal op de Veluwe te vinden. En in het kader van deze blog onder andere bij Gortel en ’t Leesten.

Beken en sprengen

Tenslotte zijn er op de Veluwe diverse beken en gegraven beken (sprengen). De laatste zijn gegraven op plekken waar grondwater dicht aan de oppervlakte staat.

Zo hebben we de verschillende landschappen van de Veluwe bij elkaar: heuvels (soms tot boven de 100 meter!), droge smeltwaterdalen, beken en sprengen, bos en heide.

Deze combinatie maakt van deze streek een prachtig gebied om van de natuur te genieten! En om wandelingen te maken op het midden van de Veluwe!

Dansende bomen in het Speulderbos bij Garderen

We beginnen bij een recente ontdekking van ons. Bij Garderen bevindt zich het Speulderbos. Een prachtig en groot, aaneengesloten stuk bos.

Met een bijzonderheid: dansende bomen. Tenminste: zo wordt het op internet gepromoot.

We zijn dus ook best benieuwd wanneer we vanaf parkeerplaats De Duintjes het bos inlopen. En de rode route volgen.

Al vrij snel lopen we tegen dit fenomeen aan. Oude, grote beuken en eiken die doordat ze op de rand van stuwwallen staan soms uit het lood zijn gegroeid.

Een leuk gezicht.

Afwisselend

Het wandelpad loopt hier mooi doorheen. En het is leuk dat dit ook heuvel af en heuvel op gaat.

Daarna meandert het pad door een vrij open beukenbos heen. Om vervolgens in een dicht en ietwat mysterieus dennenbos te verdwalen. En dat bedoel ik letterlijk, omdat we hier de route een beetje moeten zoeken.

Het laatste stuk wordt dit naaldbos afgewisseld met open stukken. Waar het pad wederom mooi doorheen loopt.

Al met al een mooie wandeling om te maken!

Wandelen bij Kasteel Staverden

Langs de randen van de Veluwe staan een paar schitterende landhuizen en kastelen.

Kasteel Doorwerth is daarvan een voorbeeld. En in Vaassen is De Cannenburgh ook al zo’n statig geheel. Om over Paleis het Loo nog maar te zwijgen.

In de buurt van Uddel staat het schitterende Kasteel Staverden. Het landhuis zelf is niet te bezichtigen en staat voor een belangrijk deel leeg.

Hertogen van Gelre

Dat maakt kasteel en omgeving niet minder de moeite waard!

Het kasteel werd gebouwd door Reinald I van Gelre. Zijn plan was om hier een stad te laten ontstaan. Wat klaarblijkelijk niet gelukt is.

Eeuwenlang hadden de leenheren van het kasteel de plicht om witte pauwen te houden. Zodat de hertog wanneer hij dat wilde witte pauwenveren in zijn helm kon steken.

De witte pauwen zijn nog altijd te bezichtigen. Hoewel ze achter een dik en zwaar hek wonen.

Gele wandeling

Vanaf de parkeerplaats hebben we de keuze uit 3 wandelingen. De blauwe, gele en rode route. De eerste is erg kort en behelst alleen een rondje rondom de sprengen en het kasteel. De rode neemt een grote bocht via de Grote Slinger. Dit is een bosrijke wandeling.

Wij pakken de gele wandeling, omdat dit de meest afwisselende is. En ons aan het einde vlakbij dat mooie kasteel en de tuin brengt.

Op deze wandeling slingeren we eerst het bos in richting de witte pauwen. We kunnen ze vandaag alleen op afstand bekijken, omdat ze vanwege de vogelgriep in hun hok zitten.

We lopen daarom door richting de sprengen. Dit is een mooi stuk om te lopen. Met links van ons de spreng en daarachter weilanden. En rechts een mooi en afwisselend bos.

Ruimte voor de natuur

Verderop lopen we het bos uit om uitzicht te krijgen op weilanden. En deels venig moerasland. Land dat snel nat is, waardoor er veel ruimte is voor de natuur.

De rest van de wandeling brengt ons via een beukenlaan richting kasteel. Die we vanuit verschillende hoeken kunnen bewonderen.

Vanuit hier kunnen we door de mooie siertuinen lopen. Die naast het kasteel zijn aangelegd. En kunnen we uiteindelijk via de haag neerzakken bij de Brasserie.

Wandelen op het midden van de Veluwe bij De Rollekoot en de Motketel

Na de eerste Corona-golf ben ik op zoek naar een plek om te wandelen. Om in de openlucht bij te praten met een voormalige collega. En wel ergens tussen Apeldoorn en Zwolle.

Ik kom in mijn zoektocht toevallig in de buurt van Gortel uit. De omgeving waar ik mijn broer, die inmiddels in Vaassen woont, ook al veel over heb horen vertellen. Dat voelt dus goed!

Na een hartelijke begroeting gaan we op pad. Het eerste stuk lijkt redelijk standaard: een breed zandpad met uitgestrekte heide. Standaard voor Veluwse begrippen dus… We duiken echter al snel een smal paadje in.

Niersen

En zo gaan we met een paar bochten en rechte stukken door het uitgebreide bos- en heidegebied van de Rollekoot heen. We hebben veel aan elkaar te vertellen, dus voor we het weten zit de helft van de route er al bijna op.

Wanneer we de Niersenseweg oversteken wordt het landschap anders. We komen hier in een sprengen- en wallenlandschap terecht. Waar ons pad wat hoger doorheen loopt. Het is hier supermooi!

De zon schittert op de natte plekken gras en riet om ons heen.

De Motketel

Daarmee zitten we in het natuurgebied dat de Motketel heet. Dit natuurgebied staat op nummer 9 in de Historische Geografie Top 100. Net voor de Afsluitdijk. Dus dat zegt wat!

Sprengen zijn door mensen gegraven waterlopen. Die kunnen natuurlijk alleen gegraven worden op plekken waar het grondwater makkelijk omhoog komt. En dat is hier bij uitstek het geval. Het water zit hier op de Veluwse stuwwal dichtbij de grond.

In de omgeving van Vaassen werden door deze sprengen tientallen molens aangedreven. Deze waren in de 16e-18e eeuw een bron van rijkdom. Hiermee kon productie gedraaid worden. Van bouwmaterialen tot brood. En vooral ook heel veel papier!

Kroondomein het Loo

Dit soort sprengen komen in deze omgeving veel voor.  Kenmerkend zijn ook de bijbehorende hoger gelegen aarden wallen. En daar bovenop bomen. Ze geven een prachtige variatie aan het landschap.

Een landschap dat inmiddels behoorlijk wordt over gelaten aan de natuur. En daarmee een mooie combinatie is van cultuur en natuur.

Met veel plezier lopen we dan ook door!

Eigenlijk ligt het gehele gebied van Kroondomein het Loo vol met sprengen. En in dit domein lopen we inmiddels.

Dit is het gebied dat van origine nog toebehoort aan de koninklijke familie. Stammend uit de tijd dat Paleis het Loo nog bewoond werd door de Oranjes. En Willem I-III in het bijzonder.

Langzaam maar zeker lopen we weer richting de Rollekoot en in noordelijke richting.

We laten daarmee het bijzondere, sprengenlandschap achter ons. En lopen weer het bos- en heidegebied van de Rollekoot in.

Af en toe zitten hier wat saaiere stukken in de wandeling. Maar wellicht is dat ook door toedoen van het meer dan bijzondere landschap van de Motketel.

Na ruim een uur zijn we weer helemaal bijgepraat en gaan we elk weer onze weg. Opgeladen en wel van de verbinding met elkaar en de natuur.

’t Leesten

Met de wandelingen op het midden van de Veluwe zijn we nu helemaal in het oosten aangeland bij Apeldoorn.

Op de rand tussen het midden van de Veluwe en Nationaal Park de Hoge Veluwe ligt natuurgebied het ’t Leesten.

Ook alweer zo’n bijzonder natuurgebied. Gevarieerd en heuvelachtig.

Sleeën

Ik heb hier vlakbij jarenlang gewoond. Vanaf mijn vroege kindertijd. We sleeden hier vroeger van de hoge hellingen af. En zomers rolden we door het zand van de stuifzandduinen heen naar beneden.

Het is dus de Veluwe in zijn pure vorm: stuwwallen, deels bedekt met stuifzand en op andere plekken met heide en bos.

Jong geleerd…

Vanzelfsprekend ben ik hier in de winter daarom ook af en toe met mijn kinderen teruggekomen.

Bovendien is het voor ons een makkelijke plek om halverwege tussen mijn moeder en ons af te spreken.

Ook ligt dit natuurgebied vlakbij het hoofdkantoor van ons bedrijf in Apeldoorn. Ik rij hier af en toe naar toe om mijn hoofd leeg te maken. Of wanneer ik juist even fysieke ruimte wil om van alles een plek te geven.

Keuzes

Vanaf de parkeerplaats van dit natuurgebied loop ik dan eerst richting het bezoekerscentrum. Vanuit daar heb ik de keuze uit verschillende routes. Waarvan de rode en de paarse het meest interessant zijn.

Beide routes hebben hun eigen charmes. De rode brengt mij van hoog naar laag op de stuwwal en dwars over de heide. Met een stuk bos als toegift.

De paarse route gaat vooral door bos en over een stuk heide dat langzamerhand weer wordt overwoekerd door bos.

Rood

De rode route brengt mij eerst langs het bosje bij het bezoekerscentrum waar voor kinderen ook wat korte en avontuurlijke routes zijn uitgezet.

Bij het klapheg splitsen de rode en paarse route zich. Wanneer ik de rode route pak, daal ik meteen af met links van mij het uitgestrekte, glooiende heideveld van ’t Leesten.

Eenmaal beneden sla ik af naar links. En loop ik een stuk over een breed zandpad dwarsdoor de heide.

Bosbessen

Met een ommetje lopen we hier rechtsaf en vervolgens weer twee keer linksaf om weer op het oorspronkelijke zandpad te komen. Daar gaat het een stukje naar rechts om vervolgens links af te slaan op een ander pad.

Op de volgende kruising gaat het nu links omhoog tegen de stuwwal aan. Rechts van ons zit hier een prachtig en ruig bos met in het seizoen overal bosbessen op de grond. Met het juiste licht is dit een schitterend uitzicht. Eventueel kan ik met een klein paadje dit hele bos ook inlopen.

Wanneer ik dat doe, moet ik aan het einde van dit kleine pad bij het klaphek weer links lopen om weer terug te komen bij het bezoekerscentrum. Dat stuk is dan weer wat saaier.

Het oorspronkelijk pad gaat halverwege de heuvel naar links om zo halverwege de stuwwal over de heide heen te meanderen. Om uiteindelijk ook bij het uitzichtpunt uit te komen, waar de paarse route min of meer aan het begin langs komt.

Paars

De paarse route brengt mij eerst bij het uitzichtpunt over de stuwwal en de heide. Dat is een mooi begin.

Het pad loopt vervolgens helemaal de andere kant op richting Ugchelen. Het dorp (en inmiddels wijk van Apeldoorn) waar ik vroeger woonde.

Het is een mooi afwisselend pad met hier en daar redelijk nieuw bos dat langzamerhand de heide weer overneemt. Boeiend om dit proces in werking te zien.

Langs de rode route zie je het effect van de ontbossing met heide en stuifzand. Hier zie ik wat er gebeurt wanneer dat proces weer de andere kant op kan gaan.

Verderop loop ik een ‘echt’ en ouder stuk bos in. Deze route is op deze manier echt meer een Veluwse bosroute. En vooral tijdens de herfst prachtig om te lopen. Door alle nieuwe struiken en kleine bomen is de kleurenpracht hier mooi om te zien.

Jong

Zo ben ik terug op geboortegrond. Vlakbij het huis waar ik opgroeide. En in de grond de herinneringen aan lang vervlogen tijden.

In mijn hoofd het heden. Regelmatig vol met volwassen gedachten. Over werk. Met zorgen. En steeds vaker ook opgeruimd. Relaxed. En vol energie.

Praktische informatie over Wandelingen op het midden van de Veluwe

Speulderbos

Via de link vind je meer informatie en een kaartje van wandelroute De Duintjes in het Speulderbos. En dat kaartje heb je tijdens de route ook nodig om zeker te zijn dat je goed loopt.

Hieronder vind je de locatie van de parkeerplaats waar de route start. Het betreft de rode route.

De route is bijna 6 kilometer lang.

Wandelingen op het midden van de Veluwe bij Kasteel Staverden

Hier vind je de officiële site van Kasteel Staverden van Gelderse Landschappen en Kastelen.

Hieronder vind je neen foto van de routes. De gele en rode route zijn allebei ongeveer 4 kilometer lang. De blauwe nog geen 2.

Verder zit er op het terrein Bierbrouwerij de Uddelaer, waar je ook bier kunt proeven.

Rollekoot en de Motketel

Hieronder vind je een kaartje, waar de marker staat op het startpunt van de wandeling.

De wandeling is aangegeven met een rode kleur. Aan het begin van de wandeling staat ook nog een bord met een kaart van de wandeling.

Op deze site van het Kroondomein vind je een overzicht van het hele Kroondomein-gebied. Rechts bovenaan vind je de wandeling van de Rollekoot met de genoemde rode kleur.

En hier vind je een meer ingezoomd kaartje van de wandeling op de Rollekoot.

De route is 6 kilometer lang, dus ruim een uur lopen.

Wandelen op het midden van de Veluwe bij ’t Leesten

Via deze link vind je de routes van Staatsbosbeheer bij ’t Leesten.

Dit is de link naar de rode route ofwel het Bospad. En dit is de link naar de paarse route bij ’t Leesten, ofwel de Cultuurroute. Beide routes zijn tussen de 5-6 kilometer. Dus ruim een uur lopen.

Voor kinderen is er recent ook een leuk en informatief Bosdierenpad aangelegd.

Hieronder vind je een kaart van de omgeving met de marker op de parkeerplaats.

Nog meer wandelen op de Veluwe

In mijn blogs over Oosterbeek, Kasteel Doorwerth en Nationaal Park de Hoge Veluwe vind je nog meer wandelingen op de Veluwe.

Je kunt natuurlijk ook mijn reisplan voor het zuiden van de Veluwe en Arnhem kopen. Abonneer je daarvoor via de link op mijn reisplannen.

Uit eten op de Veluwe

In Garderen is Anastasius een leuke plek om te eten.

De Brasserie bij Kasteel Staverden is dat ook. Hoewel het binnen wat oubollig is. Het terras is heerlijk.

Let op dat ze van woensdag tot en met zondag open zijn. Het kan hier op zonnige dagen heel druk zijn.

In de buurt van de Rollekoot is het restaurant Bij Maarten in ’t Koetshuis in Vaassen een leuke optie. Dit zit in het koetshuis van Kasteel De Cannenburgh.

Bij ’t Leesten zit bij het bezoekerscentrum een apart restaurant: Bospaviljoen ’t Leesten. Ze hebben een uitgebreide kaart en je kunt hier prima eten. Verwacht geen topkwaliteit.

Houdt er wel rekening mee dat het hier op zonnige dagen erg druk kan zijn.

Uit eten in Apeldoorn

Ook nog 2 tips voor twee toprestaurants in de omgeving van Apeldoorn.

In de buurt van ’t Leesten zit Huisje James. Reserveer hier ver van tevoren, want ze zitten vaak vol. Je eet hier wel op topniveau. En in een leuke sfeer.

Het is onderdeel van Hotel De Cantharel van de Van der Valk en daar moet je ook parkeren. Maar je komt in een hele andere sfeer terecht!

In het centrum van Apeldoorn is Sizzles at the Park een ander goed restaurant.

Hotels op het midden van de Veluwe

Altijd lastig om tips qua overnachten te geven van de plaats waar je vandaan komt… Hotels boek je dan niet zo vaak!

Net boven Uddel ligt in Elspeet Hotel De Zwaan. Een leuk dorpshotel. Dat bijna aan een Engelse pub doet denken.

Qua locatie is Hotel De Cantharel van Van der Valk gewoon heel handig. En de kamers zijn hier ook prima.

Iets verder weg en met een heel ander gevoel is deze B&B in Lieren ook een aanrader. Bijzondere plek, met zwembad en aan het water.

Informatie over de Veluwe

Via onderstaande Handige Links vind je nog meer informatie over de Veluwe.