Stadswandeling door Nijmegen: gezellige keizerstad
Vakantie in Nederland, Vakantie in het Rijk van Nijmegen
In de februarizon kijken we uit over de Waal en de Waalbrug. En voorbij de Waalbrug richting Ooijpolder. We staan op de hoge heuvel die Het Valkhof is. De plek waar ooit een machtige burcht stond. En die Nijmegen de titel van Keizerstad heeft gegeven. Een oude stad dus. Die helaas diep is gewond in de Tweede Wereldoorlog. Het maakt de stad niet minder gezellig. Want het heeft met de Radboud Universiteit een belangrijke troef in handen. Het bezorgt de stad een enorme schare studenten. Die de stad levendig maken. En zorgen voor een groot cultureel aanbod. Om over de horeca maar niet te spreken. We gaan deze stad weer verkennen. Met een stadswandeling door Nijmegen!
Kelfkensbos
We starten onze stadswandeling door Nijmegen op Kelfkensbos. De plek waaraan het museum De Valkhof ligt. Het museum waar veel van de historie van deze stad is te bewonderen. In de vorm van Romeinse artefacten en schilderijen.
Waar ooit ook de Stevenskerk stond. Totdat deze op zijn huidige plek werd herbouwd. En van waaruit je met een brug kan oversteken naar De Valkhof zelf.
Die brug pakken we. En komen zo op de plek waar in de 12e eeuw de burcht verrees van Keizer Frederik I Barbarossa. Waarvan slechts de ruïne van de Sint-Maartenskapel over is.
Het is ondanks het ontbreken van oude gebouwen een schitterende plek om te lopen. En om van het uitzicht te genieten op de omgeving.
Naar Praktische informatie over Nijmegen
Wat is de geschiedenis van Nijmegen?
Deze plek nodigt wel uit tot een geschiedenisles. Op deze plek ontstond Nijmegen. Eerst als administratief en economisch centrum van de Romeinen. Onder de naam Oppidum Batavorum.
Verderop langs de Berg- en Dalseweg werd op de Hunnerberg rond 15 voor Christus een legerkamp gebouwd. Ook wel een castrum genoemd.
Het wordt al snel vervangen door een groter fort op het nog net iets zuidelijker gelegen Kopse plateau.
In die tijd werd de opmars van de Romeinen gestopt door de Germanen. En wordt Nijmegen een belangrijke grenspost. Die bewaakt moest worden.
Noviomagus
Tegen het einde van de 1e eeuw na Christus ontstaat er op de plek van het Waterkwartier langs de Waal een andere nederzetting. Met de naam Ulpia Noviomagus Batavorum. Dat van Keizer Trajanus stadsrechten krijgt.
Het groeit daardoor al snel uit tot en voor die tijd grote stad. De grootste van Nederland in de 2e eeuw.
Met het verval van het Romeinse Rijk, vervalt ook Noviomagus. Het blijft dan eeuwenlang een beetje een voetnoot in de geschiedenis.
Keizerstad?
De stad komt als Numana weer tevoorschijn uit de nevelen van het Karolingische Rijk. Althans zo wordt vaak aangenomen. Karel de Grote zou er geresideerd hebben. De bewijzen daarvoor zijn niet altijd sluitend.
Wat wel zeker is dat zijn zoon en kleinzoons hier verbleven. En einde 9e eeuw verwoesten de Noormannen de stad.
Ottonen
De zogenaamde Ottonen (genoemd naar de Otto’s I, II en III die aan de basis van dit geslacht stonden) hebben een sterke band met de stad. In de tijd dat het Heilige Roomse Rijk ontstaat.
Zij resideren hier regelmatig in hun palts (paleis). In deze tijd ontstaat er langzaam maar zeker een burcht.
Keizerin Theophanu overlijdt er. En aan het begin van de 11e eeuw wordt de Sint-Niklaaskapel gebouwd. Het enige gebouw op de Valkhof dat nog in takt is.
In de 12e eeuw herstelt Keizer Frederik I Barbarossa dan de Valkhofburcht. En in die staat blijft het eeuwenlang verschijnen op schilderijen en in boeken. Een machtige burcht.
Dezelfde keizer zorgt ook voor het versterken van de wallen en muren van Nijmegen.
Gelre
Halverwege de 13e eeuw wordt Nijmegen met het Rijk van Nijmegen verpand aan de Gelderse Graaf Otto II. En wordt zo onderdeel van Gelre. Omdat de schuld behorend bij de verpanding nooit wordt ingelost.
Nijmegen groeit al snel uit tot belangrijkste van de vier bestuurlijke kwartieren van het Hertogdom Gelre. In die tijd wordt ook begonnen met de bouw van de Stevenskerk op de huidige locatie. Deze wordt in 1274 ingewijd.
In 1402 wordt Nijmegen een Hanzestad. En wordt er een stenen muur om de stad gebouwd.
Tijdens de 80-jarige oorlog wisselt de stad regelmatig van kleur en gezinte. En wordt ook regelmatig belegd.
De vrede van Nijmegen
In 1672 valt de stad na een heroïsch verzet vanuit Fort Knotsenburg (zie daarover verderop meer) in handen van de Zonnekoning. Dat gebeurde in het beruchte rampjaar.
In 1678 wordt de vrede weer getekend tussen de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën en Frankrijk. En dat gebeurt in Nijmegen. En wel in het stadhuis. Vandaar de Vrede van Nijmegen.
Verval en groei
Eind 18e eeuw wordt de Valkhofburcht gesloopt. Op de huidige restanten na.
De stad wordt in de eeuw daarna geremd in haar groei vanwege de status als vestingstad. De omliggende gebieden moesten daardoor onbebouwd blijven. Zodat er vrij geschoten kon worden op de vijand met kanonnen.
De beëindiging van deze status zorgt in 1876 tot de afbraak van de muren. En voor fikse groei.
In 1923 krijgt de stad een universiteit.
Tenslotte wordt de stad in 1944 per ongeluk gebombardeerd. Waardoor veel middeleeuwse panden en gebouwen zijn verwoest. En er een hele andere benedenstad staat. Daarover later meer.
Bastei en Groene Balkon
Vanuit het Valkhof lopen we richting het Groene Balkon.
Wanneer we daar tussenin zouden afdalen richting Waalkade, zouden we bij De Bastei komen. Een superleuk museum voor oud en jong. Waarin je met allerlei audiovisuele middelen een duik in de historie van Nijmegen neemt. En ook in die van De Waal.
Het is gevestigd in een deel van de Stratenmakerstoren. Nog een onderdeel van de oude vestingwerken en stadsmuur van Nijmegen.
Wij laten deze vandaag even voor wat het is. En lopen verder naar het Groene Balkon. Langs en onder deze straat zien we allemaal restanten van oude verdedigingsmuren van deze Keizerstad.
Besiendershuis
Van het Groene Balkon dalen we af richting de Vleeshouwerstraat. Om een blik te werpen op het historische Besiendershuis. Éen van de zeldzame overblijfselen van het Middeleeuwse Nijmegen.
Hier woonde de Besiender. Degene die ten behoeve van de tolheffing de lading controleerde. En de te betalen tol schatte.
De rest van de middeleeuwse benedenstad van Nijmegen is door een bombardement van de geallieerden grotendeels met de grond gelijk gemaakt. Zoals reeds vermeld. Vermoedelijk zagen de geallieerden het voor het verderop gelegen Kleve aan…
Op zich hebben ze na de oorlog de benedenstad op een mooie manier herbouwd. Ondanks de relatief nieuwe gebouwen heerst er een gezellige sfeer. Vooral doordat de straten en huizen middeleeuws van opzet zijn.
Met gezellige hofjes, vrij kleine straatjes en huizen met meerdere verdiepingen.
We lopen de Vleeshouwerstraat uit. En steken de Grotestraat richting Waalkade recht over. Naar de Beylarsplaats.
Stadswandeling door Nijmegen: Commanderie van Sint-Jan
We passeren de oude, Joodse Synagoge. In wat inmiddels de Nonnenstraat is geworden. En kijken links tegen de hoger gelegen Commanderie van Sint-Jan aan.
We lopen er via de Achter de Smidstraat en de Korenmarkt naartoe. Een geweldige plek om in de zomer op het terras te zitten.
De commanderie is één van de oudste gebouwen van Nijmegen. Het deed eerst dienst als hospitaal. En later was het de plaats waar de Commandeur van de Johannieters woonde. De orde die haar oorspong heeft in de kruistochten. Ze hadden in de basis de taak om pelgrims te beschermen.
Grote Markt
Wij lopen op deze stadswandeling door Nijmegen via de Korenmarkt terug. Een voormalige marktplaats dat helemaal in nieuwbouw is opgetrokken. En toch iets gezelligs heeft.
Al lopend hebben we mooi zicht op de toren van de Stevenskerk. Die hoog boven de oude gebouwen hier uitsteekt.
We slaan de Kannemarkt in om zo bij de Grote Markt te komen. Waar een conglomeraat van oude gebouwen staat.
De Waag
Prominent onderdeel van dit plein is het oude Waag-gebouw. Waar de goederen werden gewogen. Om zo de belasting te bepalen. Een essentieel onderdeel van het middeleeuwse stadsleven.
Een stad kreeg met een markt en stadsrechten de mogelijkheid om belasting te heffen. En op deze manier ook rijkdom te vergaren. Nodig om verdedigingswerken te bouwen. En verder te kunnen groeien.
Tegenwoordig wordt er geld verdient in de vorm van een café-restaurant.
Sint-Stevenskerkhof
We lopen onder de zogenaamde Kerkboog het Sint-Stevenskerkhof op. Wellicht wel één van de leukste plekken van Nijmegen.
Het is een intiem hofje. Vanzelfsprekend gedomineerd door de grote kerk. En toch ook gezellig door de mooie, oude huizen die eraan staan.
Langs het kerkhof
Links zit de Latijnse school. Een laat-gotisch/vroeg-Renaissance-juweel.
We lopen via de klok mee om de kerk heen. Om achteraan het plein een blik te werpen op de Ganzeheuvel en de Lange Hezelstraat. Waar we later op de middag nog lopen met deze stadswandeling door Nijmegen.
Sint-Stevenskerk
Voor onze ogen torent de Stevenskerk omhoog. Een machtig gebouw. Dat in de verte doet denken aan de Eusebiuskerk van Arnhem.
Zoals hiervoor al beschreven is de kerk in de 13e eeuw gebouwd. Door de groei en het belang van Nijmegen in het hertogdom Gelre kreeg ook de kerk een kathedrale uitstraling. Hoewel ze dat officieel nooit is geweest.
Het werd al snel na de Reformatie een protestantse kerk. En is dat altijd gebleven.
De kerk werd bij het bombardement van 1944 flink getroffen. En werd gelukkig snel daarna ook weer opgebouwd. Sinds die tijd blijft de toren de skyline van Nijmegen domineren.
Uitrusten
Aan de noordkant van de kerk ligt het gezellige koffiehuis Philipse. Waar we lekker gaan lunchen.
We dalen na de lunch achter Philipse weer af richting de Achter de Smidstraat.
Waalkade
Via de Ganzeheuvel lopen we weer iets omhoog, om via het Kabel- en het Lompekramersgas in de Begijnenstraat te komen.
Ook dit zijn mooie, oude straten. Met deels middeleeuwse en deels huizen van latere datum.
We dalen via de Begijnenstraat af naar de Waalkade. Richting het oosten bevindt zich alle horeca van de Waalkade.
Snelbinder
Wij gaan de andere kant op. En slaan op de Waalkade linksaf. Om bij de spoorbrug te komen.
Langs deze brug is jaren geleden de zogenaamde Snelbinder gemaakt. Een wandel- en fietspad dat ons naar de overkant van Nijmegen brengt. Met de nieuwe wijken Oosterhout en het voormalige dorp Lent.
Stadswandeling door Nijmegen: Stadseiland
Daar tussenin ligt het nieuw gecreëerde Stadseiland. Dit deel is ook voor ons nieuw. En een leuke verrassing.
De natuur is met de creatie van dit eiland heel dichtbij de stad getrokken. In een slimme en creatieve oplossing om ook meer ‘ruimte aan de rivier’ te geven. Waardoor dus ook het overstromingsgevaar stroomafwaarts wordt verminderd.
In de zomer kan hier ook gezwommen worden bij het Waalstrand. En aan de andere kant van De Snelbinder is een natuurgebied (Ossenwaard) gecreëerd.
Officieel heet het eiland Veur-Lent.
Knotsenburg
We lopen richting het oosten om het kunstwerk te bewonderen dat hier is geplaatst. Dan valt wel op dat de noordkant van het eiland een wat saai uitzicht heeft. Op een soort van trappen die aan de Lent-kant langs de oever zijn geplaatst.
We kijken liever rechtdoor richting het enorme Romeins masker. Dat beeld staat op de oude wallen van Fort Knotsenburg.
Het fort dat Nijmegen aan deze kant van de Waal moest verdedigen tegen vijandige troepen. En waar flink gevochten is in het rampjaar 1672.
Lange Hezelstraat
We volgen onze voetstappen weer terug naar de stad zelf.
Aan het einde van De Snelbinder begroet ons de tekst ‘Als de Waal uit zicht is, stroomt de verbeelding’. Een mooie ode aan de Waal, waarin ik mij wel kan herkennen.
Want hoe vaak heb ik niet aan deze stad teruggedacht? Was het door de Waal? Of wellicht door het tijdperk. De enorme vrijheid van het studentenleven…
We dalen vanaf de toegangspoort waar het spoor doorheen loopt weer naar beneden. Om via de Veemarkt en het Joris Ivesplein de Lange Hezelstraat in te lopen. Vanaf hier winkelen we wat op deze stadswandeling door Nijmegen.
Winkelgebied
We lopen daarvoor verderop ook de Korte Hezelstraat in met de mooie interieurwinkel Déjà Vu. Via Plein 1944 steken we de Ziekerstraat in.
Het Plein dat onlangs volledig op de schop is gegaan. Maar nog altijd niet kan verbloemen dat hier bommen zijn gevallen. Het voelt hier nog altijd koud en guur.
Marikenstraat
Vanuit de Ziekerstraat lopen we de Moenenstraat in. Die brengt ons via de poorten van het Arsenaal op de Marikenstraat.
Op de Marikenstraat zijn oud en nieuw op een mooie manier bij elkaar gebracht. Leuke winkelstraten op twee niveau’s.
Rechts liggen Filmhuis Lux en de Mariënburgkapel. En via de trappen naar beneden komen we bij onze favoriete boekhandel Dekker & van der Vegt. Vanzelfsprekend gaan we daar even naar binnen.
Stadhuis en Valkhof reprise
Verder lopen we om in de Burchtstraat nog even links af te slaan. Richting het oude Stadhuis. Net als de Latijnse School in vroeg-Renaissance stijl gebouwd.
Historisch gezien belangrijk omdat in de Trêveszaal de Vrede van Nijmegen is getekend.
Ook het Stadhuis raakte tijdens de oorlog beschadigd. En is ook in oude stijl en luister hersteld.
Hier zijn mijn vrouw en ik ooit getrouwd. En het is leuk om daar in de drukte van de zaterdagmarkt nog even herinneringen aan op te halen. Voordat we teruglopen richting Kelfkensbos. En De Valkhof nog even in de middagzon bekijken.
We zien de Waal in de zon weer glinsteren. Door het gefilterde uitzicht van de bomen.
Heerlijk om hier even te staan. En de verbeelding te laten stromen.
We zijn in deze stadswandeling door Nijmegen weer bevestigt in ons gevoel dat Nijmegen een fijne stad is om te verblijven.
Praktische informatie over een Stadswandeling door Nijmegen
Hieronder vind je een kaartje van de bovenstaande route. Op volgorde van de verschillende bezienswaardigheden geef ik daaronder nog extra informatie.
Parkeren voor deze stadswandeling kan heel goed in de parkeergarage onder Kelfkensbos. Waar de wandeling ook begint.
Stadswandeling door Nijmegen: De Bastei
De Bastei moet je zeker bezoeken met jonge kinderen. Mijn oudste vond het ook nog leuk toen hij een jaartje of 14 was. En voor jezelf is het ook leuk! Het is niet groot. Gewoon goed opgezet.
Sint-Stevenskerk
Meer informatie over de Sint-Stevenskerk vind je via de link. Onder andere voor de openingstijden. Want de kerk is in de winter niet altijd open. Zeker checken dus!
Lux
Lux is het filmhuis van Nijmegen. Met een uitgebreid aanbod aan films.
Museum Het Valkhof
Museum Het Valkhof bevat een leuke en historisch interessante collectie. Tijdens schoolvakanties is er ook altijd wat leuks te doen voor kinderen.
Het strompelt vanaf de opening wel van de ene moeilijke, financiële situatie naar de andere. Het is op dit moment een hele periode dicht. Waarbij er aan het Keizer Karelplein wel een tijdelijk, popup-achtig geheel is. Houdt de site dus goed in de gaten…
Wandelen in de Ooijpolder
Vanaf de Valkhof kan je gemakkelijk afdalen naar de Waalkade/Voerweg. En daar kan je onder de Waalbrug doorlopen naar de Ooijpolder. Met een mooie voetgangersbrug steek je een uitloper van de Waal over.
Via de link vind je een wandelroute door dit natuurgebied. Je kunt ook even op (Google) Maps kijken, wanneer je een korter rondje wilt lopen. De wandelpaden zijn daarop zichtbaar.
Wandelen in de omgeving van Nijmegen
Nijmegen heeft door haar prachtige ligging tegen een stuwwal aan, uitgebreide en mooie wandelmogelijkheden.
Mijn favoriet is wandelen op de Duivelsberg. Een niet al te lange wandeling die ook met kinderen goed te maken is, vind je via de link.
Een andere mooie plek is de Mookerheide. Vind ook dit keer via de link een mooie wandelroute.
Uit eten in Nijmegen
Op de route is Philipse dus een goede plek om te lunchen. Tenminste, wanneer je niet te laat aan deze stadswandeling begint.
Een soortgelijk koffiehuis is Barrio Alto. Net achter De Waag.
Voor het avondeten zijn langs de route Cali en De Hemel leuke restaurants. De Hemel zit in de Commanderie van Sint-Jan en heeft dus een superterras.
Wat chiquer en wel erg goed is Nacional op de Waalkade. Daar is eten eventueel een avondvullend programma.
Tenslotte is buiten de route Brasserie Manna nog erg leuk. Dit restaurant heeft nog een chiquere zus: Restaurant Manna. Op zich leuk. De sfeer is wat extravagant. En voor de afwisseling ook wel leuk!
Hotels in Nijmegen
Bij Brasserie Manna zit het leuke boutique hotel Blue.
Wat verderop langs de Oranjesingel ligt Oranjestaete. Ook een aanrader.
Informatie over Nijmegen
Meer informatie over Nijmegen vind je via de Handige Links hieronder.
Handige links
Meer informatie over Nijmegen vind je hier:
Reacties