Stadswandeling door het oude Maastricht met het Jekerkwartier

Vakantie in Nederland, Vakantie in het Geuldal en Zuid-Limburg
Stedentrip in Nederland Vakantie met tieners

Maastricht is anders dan alle andere grote steden in Nederland. Het heeft een bepaalde flair die nergens in Nederland te vinden is. Het leven wordt hier meer geleefd, lijkt het wel. Uitbundiger. En tegelijkertijd ook chiquer. Want Maastricht is ook best een mondaine stad. Twee culturen komen hier samen. De wat calvinistische en sobere Hollandse cultuur en de wat meer bourgondische, zuidelijke, zeg maar katholieke. Hoe dan ook, ik neem je mee op een stedentrip naar Maastricht. Met een mooie stadswandeling door het oude Maastricht. Dat voor een deel uit het Jekerkwartier bestaat. Het is tegelijkertijd een verslag van twee momenten dat ik het afgelopen jaar in deze stad was. Eén keer in hartje zomer. En één keer in november. Toen het koud en fris was. Op beide momenten was Maastricht een heerlijke ervaring.

Stadswandeling door het oude Maastricht: De Pater Vincktoren in het Faliezusterpark

Vrijthof

Het traditionele beginpunt van een stadswandeling door het oude Maastricht is de Vrijthof. Het grote, gezellige plein dat het culturele middelpunt van deze stad is. Waar een heel aantal weken van het jaar ook allerlei activiteiten plaats vinden. Van Rieu tot de kerstmarkt.

In de middeleeuwen behoorde een groot deel van dit plein bij het kapittel van Sint-Servaas. En het was daarmee en vrijplaats. De wereldlijke jurisdictie had hier geen zeggenschap. Vandaar ook de naam.

Ik sta voor het Theater aan de Vrijthof. En laat het plein op mij inwerken. Recht voor mij bevindt zich het rood-geverfde gebouw van het Spaanse of Brabantse Gouvernement.

Rechts bevinden zich de twee kerken die dit plein rijk is. En dit plein ook haar karakteristieke aanblik geeft. Evenals de cafés en restaurants die de westkant van het plein omzoomen.

Naar Praktische informatie over Maastricht
Stadswandeling door het oude Maastricht: Het Spaans Gouvernement in de typische rode kleur
Het Spaans Gouvernement in de typische rode kleur
De twee kerken aan de Vrijthof: De Sint-Servaas met de rode toren van de Sint-Jan erachter
De twee kerken aan de Vrijthof: De Sint-Servaas met de rode toren van de Sint-Jan erachter

Rood

Dat twee kerken hier zo gebroederlijk naast elkaar staan, heeft alles te maken met de kerkelijke geschiedenis van dit deel van Nederland. Regelmatig werd er gewisseld tussen katholieke en protestantse overheersers. En in de 17e eeuw na de herovering door Frederik Hendrik werd de Sint-Jan de protestantse kerk. En de Sint-Servaas bleef katholiek.

Een symbool dus voor de godsdienstvrijheid die al relatief vroeg in ons land de overhand kreeg. Dat ging natuurlijk niet zonder slag of staat. En daar heeft de rode kleur van de Sint-Jan en ook van het Gouvernement mee te maken te hebben.

De karakteristieke kleur van het Gouvernement en de Sint-Jan schijnt te maken te hebben met onderlinge rivaliteit. Veel gebouwen werden hier opgetrokken in de typische gele, mergelsteen. En die rode kleur stak daar fel tegen af. En symboliseerde rijkdom. Want verven was duur. En tegelijkertijd ook nodig, want het mergel was soms ook erg poreus.

Stadswandeling door het OUDE MAASTRICHT: De ingang van de Sint-Servaas
De ingang van de Sint-Servaas
Stadswandeling door het oude Maastricht: De Sint-Servaas vanuit de kloostergang
De Sint-Servaas vanuit de kloostergang

Sint-Servaas

Na onze blik over het Vrijthof te hebben laten gaan, lopen we richting de Sint-Servaas. Daarvoor moeten we in westelijke richting lopen. Via het Keizer Karelplein lopen we naar het noordelijke portaal van de Sint-Servaas. Wat de traditionele ingang is van de kerk.

Daarmee komen we binnen in de kloostergang van de kerk. Die vroeggotisch is van stijl. Het plafond bestaat uit eenvoudige spitsbogen.

De gewelven van de kloostergang van de Sint-Servaas
De gewelven van de kloostergang van de Sint-Servaas
Het romaanse koor van de Sint-Servaas in Maastricht
Het romaanse koor van de Sint-Servaas

Romaans

De kerk zelf is duidelijk opgetrokken in de romaanse tijd. Ergens in de 11e tot de 13e eeuw in allerlei fasen. Vooral het koor is nog romaans van opzet. Met de ronde gewelven en romaanse vensters.

Ook de onderkant van het schip is nog karakteristiek romaans van opzet. Met pilaren die ronde bogen ondersteunen. Alles dat er vanaf die tijd is bijgevoegd, is gotisch van karakter.

Het plafond van het schip en van het transept is opgehoogd en wordt nu ondersteund door gotische gewelven. Aan de buitenkant is ook te zien dat er steunberen in gotische stijl zijn toegevoegd om dat verhoogde plafond te ondersteunen.

Je kunt als het ware van onderen naar boven de bouwkundige geschiedenis volgen.

Stadswandeling door het oude Maastricht: De romaanse onderbouw en gotische bovenbouw van het schip van de Sint-Servaas
De romaanse onderbouw en gotische bovenbouw van het schip van de Sint-Servaas

Bijzonder

Het interieur van deze kerk doet mij niet heel veel. Het is best open van opzet. Ik mis een beetje sfeer.

Via de crypte lopen we naar de achterkant van de kerk. Waar zich ook het zogenaamde westwerk bevindt. Dat is de kant van de basiliek waar de twee hoogste torens op staan.

Een dergelijk westwerk komt in de Maaslandse bouwkunst veel voor. Van de buitenkant doen dit soort constructies een beetje aan als een kasteel. Misschien had het die functie ook wel. Om de kerk ook te kunnen verdedigen. Ook de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek waar we later vandaag nog komen, heeft een dergelijk westwerk.

Het is ook duidelijk al in de romaanse tijd ontstaan. Het bestaat uit verschillende niveaus van ronde bogen.

De crypte van de Sint Servaas
De crypte van de Sint Servaas
Opbouw van het westwerk
Opbouw van het westwerk

Bergportaal

Wanneer we richting de zuidkant van de kerk lopen, valt het overdadige Bergportaal meteen op. Hoewel het stamt uit de vroege gotiek, doet het erg frivool aan. Met prachtige bogen en beelden. Die bovendien erg kleurrijk geschilderd zijn.

Het oude, romaanse altaar van het westwerk met daarachter zichtbaar de romaanse opbouw van het westwerk
Het oude, romaanse altaar van het westwerk met daarachter zichtbaar de romaanse opbouw van het westwerk
Stadswandeling door het oude Maastricht: Het Bergportaal van de Sint-Servaas
Het Bergportaal van de Sint-Servaas

Pandhof

Weer terug in de klooster- of kruisgang lopen we nog even de pandhof in. De binnentuin die door de kloostergang omringt is. In de zomer staat dit er heerlijk groen bij. En vanuit de hof hebben we mooi uitzicht op de torens van het westwerk. Met daarachter de rode kleur van de Sint-Jan.

Stadswandeling door het oude Maastricht: De Sint-Servaas vanuit het pandhof met rechts het westwerk
De Sint-Servaas vanuit het pandhof met rechts het westwerk

Sint Servaasklooster

Eenmaal weer buiten slaan we Sint Servaasklooster in. Richting de Sint-Jan. Dat brengt ons op deze stadswandeling door het oude Maastricht bij een middeleeuws tafereel.

Achter de Sint-Servaas zijn de gebouwen aan de andere kant verbonden door muren en bogen. Hier liep vroeger een galerij overheen. Waarmee de proost in de kerk kon komen. Zonder over straat te hoeven lopen.

Op winteravonden is het een sfeervol geheel.

Sint Servaasklooster met de typische overbruggingen
Sint Servaasklooster met de typische overbruggingen
Het Vagevuur
Het Vagevuur

Vagevuur

Onder de bogen door komen we op het plein dat boven de Sint-Jan ligt. Het Hendric van Veldekeplein.

Hier kan je door het Vagevuur heen tussen de Sint Servaas en de Sint-Jan naar het Vrijthof. Aan de kant van het Bergportaal.

En dan bedoel ik letterlijk. Het is de naam van een straatje dat symbool staat voor de strijd tussen protestantisme en katholicisme. Doordat de twee kerken hier zo dicht naast elkaar staan.

We gaan om de Sint-Jan heen om binnen te komen. Helaas lukt ons dat niet. De kerk zou tussen 11:00 en 16:00 open moeten zijn. En de toren kan dan ook beklommen worden.

Ik loop terug via het verlengde van het Hendric van Veldekeplein. Een straatje dat ’s winters prachtig verlicht is in de avonduren.

Het Hendric van Veldekeplein naast de Sint-Jan op een winteravond
Het Hendric van Veldekeplein naast de Sint-Jan op een winteravond
Het verlengde van Sint Servaasklooster richting de Bouillonstraat
Het verlengde van Sint Servaasklooster richting de Bouillonstraat

Ezelmarkt

Het Sint Servaasklooster loopt vast op de Bouillonstraat. Die slaan we rechtsaf in. Wanneer ook deze straat eindigt, in dit geval in de Tongersestraat, lopen we tegen de prachtige panden aan van de Universiteit van Maastricht. In dit geval de Zuyd Bibliotheek. Waarin ook de Toneelacademie van Maastricht is gevestigd.

De Universiteit van Maastricht heeft heel veel monumentale panden in Maastricht kunnen opkopen, waardoor veel van deze panden een mooie herbestemming hebben gekregen.

Rechts op de Tongersestraat en meteen weer links, brengt ons op de Ezelmarkt. In de zomer een gezellig straatje met terrassen. Een mooi punt om even neer te strijken voor wat verkoeling in het hete zomerweer.

De Zuyd Bibliotheek
De Zuyd Bibliotheek
De Ezelmarkt
De Ezelmarkt

Jekerkwartier

We zijn op onze stadswandeling door het oude Maastricht dan het Jekerkwartier binnengelopen. Een deel van Maastricht dat ik tot voor deze zomer helemaal niet kende. En mij enorm verrast.

Hier lijken we zo een paar eeuwen terug te gaan in de tijd. Verderop komen we erachter hoe goed de middeleeuwen van Maastricht nog zijn terug te vinden.

 

Een blik in de Kakeberg in het Jekerkwartier van Maastricht
Een blik in de Kakeberg in het Jekerkwartier van Maastricht
Stadswandeling door het oude Maastricht: Eerste blik op de Jeker in de Looiersgracht
Eerste blik op de Jeker in de Looiersgracht

Looiersgracht

Wanneer we de Ezelmarkt aflopen, werpen we eerst een blik in de oude Kakeberg. We lopen zelf echter rechtdoor de Looiersgracht in.

Daarmee is ook meteen duidelijk welk ambacht hier lang is uitgeoefend. De Jeker zorgde voor water dat de leerlooiers goed konden gebruiken. Het moet hier vroeger een drukte van belang zijn geweest met vele watermolens. Want leerlooiers hadden stromend water nodig. En daarvan komen we er vandaag ook nog een paar tegen.

Even verderop krijgen we de Jeker zelf voor het eerst te zien. Het riviertje dat samen met de Maas medeverantwoordelijk is voor het ontstaan van Maastricht op deze plek. Daarover later nog meer.

Deze aanblik van de Jeker is meteen een hele mooie. Met mooie huizen die uit de Jeker omhoog rijzen. En ook eentje die er dwars overheen is gebouwd. Het zogenaamde Huys op den Jeker.

Tweede blik op de Jeker bij de Looiersgracht met het Huys op den Jeker
Tweede blik op de Jeker bij de Looiersgracht met het Huys op den Jeker
Deel van de eerste stadsmuur aan de Looiersgracht
Deel van de eerste stadsmuur aan de Looiersgracht

Eerste stadsomwalling

Dit is tegelijkertijd de plek waar de eerste stadsomwalling van Maastricht stond. Waar hier en verderop langs het Lange Grachtje nog veel van te zien is. Deze omwalling werd aangelegd in de 13e eeuw.

Een kleine eeuw later werd al begonnen met een volgende omwalling, omdat er ruimtegebrek binnen de stadsmuren was. Die omwalling kende veel bouwperiodes. Die zich uitstrekten van de 14e tot de 17e eeuw.

Die omwalling volgt globaal de hedendaagse loop van de Jeker langs de verschillende parken aan de zuidkant. Waarover ook straks meer.

Het vervolg van de Looiersgracht
Het vervolg van de Looiersgracht
Stadswandeling door het oude Maastricht: De Bosquetplein met het Natuurhistorisch Museum
De Bosquetplein met het Natuurhistorisch Museum

Natuurhistorisch Museum Maastricht

Vanaf hier is de Looiersgracht ook gesloten voor verkeer. En wordt zo mogelijk ook nog mooier.

Even verderop neemt de Looiersgracht een bocht naar het oosten. Waarschijnlijk om een oude stadsomwalling te volgen. Dat vermoedelijk in gebruik was tussen de eerste en tweede stadsomwalling.

Wij slaan op onze stadswandeling door het oude Maastricht rechtsaf het De Bosquetplein op. Verderop staat het Natuurhistorisch Museum. Waar we helaas vandaag geen tijd voor hebben, om in te lopen. Wel een aanrader voor wanneer je hier met kinderen bent! Zeker omdat Maastricht een mooie, geologische historie kent. Van de Mosasaurus tot mergel.

De Weyermolens
De Weyermolens

Heksenstraat en Weyermolens

Wij steken achter het Natuurhistorisch Museum langs de Heksenstraat in. Ook hier lopen we langs een stuk stadsmuur. In dit geval de tweede stadsomwalling. Want aan de andere kant van de muur stroomt de Jeker in volle snelheid.

Dat zien we wanneer we in de bocht van de Heksenstraat en de Bonnefantenstraat achter de Weyermolens langs steken. Een erg leuk stukje oud Maastricht. Om vervolgens de trap op te lopen, de stadsmuur op.

Richting stadsmuur achter de Weyermolens langs
Richting stadsmuur achter de Weyermolens langs

De Reek en de stadsmuren

Eenmaal boven hebben we in de zomer een mooi uitzicht over de groene parken. Die aan weerszijden van de Jeker liggen. En waar met dit warme weer heel wat mensen de schaduwrijke plekjes opzoeken.

Op de stadsmuren zelf zijn ook tuintjes aangelegd. Dit is één van de mooiste stukjes van deze stadswandeling door het oude Maastricht.

Nieuwenhofpoortje

Even verderop doet het volgende bijzondere punt zich al aan. Het Nieuwenhofpoortje. Vanaf dit poortje is er mooi uitzicht over de Zwingel. Een oude straat van Maastricht. Met daarachter de Sint-Jan en de Sint-Servaas.

Dit poortje maakte vermoedelijk al onderdeel uit van de eerste stadsomwalling. Het stamt in ieder geval uit die tijd.

 

Stadswandeling door het oude Maastricht: Het Nieuwenhofpoortje
Het Nieuwenhofpoortje
Uitzicht vanaf het Nieuwenhofpoortje
Uitzicht vanaf het Nieuwenhofpoortje

Stadswandeling door het oude Maastricht: de Jeker

Vanaf hier steek ik de Jeker in zuidelijke richting over. Met vanaf de brug een erg fraai uitzicht op het park voor de stadsmuur en de stadsmuur zelf.

Zo kom ik in de rits van parken terecht die aan deze kant van de Jeker zijn aangelegd. Gezamenlijk treffend Stadspark genoemd. Een mooie, groene strook waar het goed toeven is in de warmte van deze zomerdag.

De brug bij het Nieuwenhofpoortje
De brug bij het Nieuwenhofpoortje
En uitzicht aan de overkant van deze brug
En uitzicht aan de overkant van deze brug

Tapijn

We stappen eerst in het deelpark dat Tapijn heet. Dit was in de 20e eeuw onderdeel van de kazerne die hier verder naar het zuiden staat. En inmiddels ook door de Universiteit van Maastricht is ingenomen. Eigenlijk het grootste campusterrein van deze universiteit.

We lopen door de zogenaamde Tapijntuin. Dat ook een leuk punt is voor (kleine) kinderen. Tenminste in het seizoen, wanneer het wat warmer is en alles een beetje bloeit. Dan kan je hier samen met ze zoeken naar allerlei soorten flora en fauna. Van bever tot libelle.

Het park wordt onderhouden door vrijwilligers als een biologische stadstuin. Onderaan deze blog bij Praktische informatie, vind je daarover meer informatie.

Blik op het Henri Hermanspark vanaf de gelijknamige weg
Blik op het Henri Hermanspark vanaf de gelijknamige weg
De Leeuwenmolen
De Leeuwenmolen

Henri Hermanspark en de Molenhof

We lopen in oostelijke richting op deze stadswandeling door het oude Maastricht. Naar het Henri Hermanspark. We steken de gelijknamige weg over. En lopen eerst richting de binnenstad. De Sint Pietersstraat in en de Jeker weer over. Hier moet vroeger ook een stadspoort hebben gestaan. Die net als zoveel van die poorten is gesloopt.

We slaan vervolgens meteen weer een voetpad in richting het park waar we net op uit keken. Dat voert ons weer over de Jeker heen. Dit keer met uitzicht op de Leeuwenmolen. Zo genoemd omdat er vroeger een leeuw op het gebouw prijkte.

De molens in deze buurt waren naast het looien ook in gebruik voor het graan.

Monseigneur Nolonspark en de Haet ende Nijt

Aan de overkant van de Jeker lopen we verder tot het Molenhofpad. Dat we links in slaan. Even verderop klimmen we even de heuvel op om het rondeel Haet ende Nijt te bekijken.

Een rondeel is een halfrond bolwerk. Dat onderdeel was van de fortificaties van een stadsmuur. In dit geval van de tweede stadsomwalling.

Verderop kruisen we de Begijnenstraat op het punt waar deze overgaat in de Sint Pieterskade. We steken deze weg over. Daardoor komen we in park de Vijf Koppen. Het gelijknamige rondeel is ook aangelegd als onderdeel van die tweede stadsomwalling.

De Boompjes met de Jekertoren en de oude stadsmuur
De Boompjes met de Jekertoren en de oude stadsmuur

De Boompjes

We volgen het pad door de Vijf Koppen op deze stadswandeling door het oude Maastricht. Waardoor we opnieuw de Jeker oversteken. Zo komen we in De Boompjes. Ook een onderdeel van het Stadspark. Dat in dit geval parallel aan de Maas loopt.

Dit is blijkbaar het meest populaire deel van het Stadspark. Tenminste bij studenten. Want het is hier gezellig druk. Op de hoek van het park ligt het Pesthuys. Een klein theater dat zich in een oude molen bevindt.

Daar tegenover ligt de Jekertoren. Al onderdeel van de eerste stadsomwalling. Evenals de muur die hier langs De Boompjes ligt. Dat is de Onze-Lieve-Vrouwewal.

Pfff… wat is het hier allemaal oud. En wat geeft dat een hoop sfeer aan deze stad!

Vanaf hier lopen we richting het westen en het Faliezusterspark.

Stadswandeling door het oude Maastricht: De Helpoort
De Helpoort

Stadswandeling door het oude Maastricht: Helpoort

Hier liggen kort achter elkaar een paar mooie bezienswaardigheden. Dat begint met de Helpoort. Die aan het einde van de Sint Bernardusstraat ligt. Eén van de poorten uit de eerste stadsomwalling. En daarmee erg oud.

Een statige toren die aan de Sint-Servaas doet denken qua stenen en ook qua bouw. Want het zou ook het westwerk van deze basiliek kunnen zijn. Even los van de schietgaten dan…

We lopen even onder de toren door de achterliggende straat in. Om vervolgens weer terug te keren op onze schreden. En het Faliezusterspark in te lopen.

Kijkje door de Helpoort (dat klinkt lekker...) naar de Sint Bernardusstraat
Kijkje door de Helpoort (dat klinkt lekker...) naar de Sint Bernardusstraat
Kijkje vanaf de Helpoort naar de Pater Vincktoren en het Faliezusterspark
Kijkje vanaf de Helpoort naar de Pater Vincktoren en het Faliezusterspark

Faliezusterspark en Pater Vincktoren

Het park is een mooi stukje binnenstedelijk Maastricht. Verderop lopen we langs de Pater Vincktoren.

Door het hele park is de stadsomwalling deels te zien en te volgen. Deze toren was dan ook onderdeel van de tweede omwalling.

Daarna lopen we langs het Faliezustersklooster zelf. De foto daarvan vind je bovenaan deze blog.

Stadswandeling door het oude Maastricht: Pater Vincktoren in het Faliezusterspark
Pater Vincktoren in het Faliezusterspark

Lang Grachtje

We lopen langs het voormalige klooster en slaan rechtsaf de Sint Pieterstraat in. Dan staan we even stil aan het begin van het Lang Grachtje. Een pittoresk straatje dat helemaal nog langs de muur van de eerste omwalling loopt.

 

Stadswandeling door het oude Maastricht: Het Lang Grachtje
Het Lang Grachtje

Geschiedenis van Maastricht

Het zicht op de eerste omwalling is een goed moment om tijdens deze stadswandeling door het oude Maastricht even stil te staan bij de geschiedenis van Maastricht.

Mosae Trajectum

De stad lag op een belangrijke plek aan de Romeinse weg tussen Keulen en Tongeren. De laatste was in die tijd een voorname plaats. Precies waar deze weg de Maas kruiste, ontstond Mosae Trajectum. Dat later Maastricht werd. Omdat daar een brug werd gebouwd. En de stroom van de Jeker ook allerlei voordelen met zich meebracht.

Sint Servaas

Een voorname bischop van Tongeren, Sint Servaas, werd begraven op de Vrijthof. Nadat hij vermoedelijk het bisdom van Tongeren naar Maastricht had overgebracht. En daarmee de eerste bischop van Nederland was.

Toen deze heilig werd verklaard, nam het belang van Maastricht toe. Met name in religieuze zin.

Daarna kwam Maastricht onder het bewind van de Merovingische en het Karolingische Rijk. De stad was toen best een belangrijke. Het moest de bisschopszetel wel afstaan aan Luik in de 8e eeuw. Toen het rijk van Karel de Grote verder werd op gedeeld, was er zelfs even sprake van dat het de hoofdstad zou worden van Neder-Lotharingen.

Tweeherigheid

Maastricht werd aan het begin van de 13e eeuw door de keizer van het Heilige Roomse Rijk in leen gegeven aan de Hertog van Brabant. Deze hertog gaf toestemming tot de bouw van de eerste omwalling.

Zo ontstond een bestuurlijk complexe situatie. Maastricht viel namelijk voor een deel onder het prinsbisdom van Luik. Sinds het bisdom daar naartoe was verplaatst.

Tegelijkertijd had het Heilige Roomse Rijk veel invloed op alles dat met de Sint-Servaas te maken had. Veel proosten van de Sint-Servaas werden ook rijkskanselier van de keizer. Dat was een invloedrijke en belangrijke positie.

Er ontstond een zogenaamde tweeherigheid. Maastricht stond onder het bestuur van twee heren. Die situatie zette zich ook voort toen het hertog van Brabant onderdeel van het Bourgondische rijk werd. (Lees daarover meer in mijn reisverhaal over Dijon.)

Ook daarna toen dat hertogdom verviel aan de Habsburgs-Spaanse Rijk. Zelfs toen de Frederik Hendrik voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Maastricht veroverde, schoof de Staten-Generaal aan deze kant van de tweeharigheid in. Pas ten tijde van de eerste Franse Republiek en de verovering daardoor van Maastricht, verviel deze situatie.

In die eeuwen wisselde Maastricht dus wel regelmatig van eigendom. Van Duits, naar Brabants, naar Bourgondisch, naar Spaans, naar Nederlands, naar Frans en weer terug en weer terug en weer terug.

Limburg

In 1814 werd de stad hoofdstad van de Limburgse Provincie. Toen nog veel groter, tot aan de Belgische opstand in 1830. Maar Maastricht bleef door de onverzettelijkheid van de toenmalige commandant onderdeel van Nederland.

In de periode daarna werd Maastricht een snel opkomende industriestad. Door toedoen van de familie Regout. Die zorgde voor de productie van glas, kristal en aardewerk. Later kwamen daar Mosa, Sphinx en de ENCI bij. Allemaal waren zij bezig met dezelfde bouwstenen.

Het was in die tijd eens sterk verfranste stad. Bijna iedereen sprak Frans. Een sfeer die vandaag de dag nog te merken is. Eén van de redenen naast de bouwstijl dat Maastricht toch altijd zo anders aan doet.

Stadswandeling door het oude Maastricht: De Bischopsmolen
De Bischopsmolen

Stadswandeling door het oude Maastricht: de Bischopsmolen

Na dit historisch intermezzo lopen we door op de Sint Peterstraat en slaan rechts de Achter de oude Minnenbroeders in.

Even verderop kunnen we daar een klein gangetje inlopen. En dan staan we weer boven de Jeker. Bij weer een molen. Dit keer de Bischopsmolen.

De molen heet zo, omdat het in handen was van de Luikse prins-bischop. De molen was er in ieder geval in de 11e eeuw al! Er wordt vandaag de dag nog steeds brood gemaakt.

Via de oude molen komen we in de Koestraat terecht. Die ons via de Cortenstraat op het Onze-Lieve-Vrouweplein brengt.

De Koestraat
De Koestraat
Eerste blik op het Onze-Lieve-Vrouweplein vanuit de Cortenstraat
Eerste blik op het Onze-Lieve-Vrouweplein vanuit de Cortenstraat

Onze-Lieve-Vrouweplein

Dit plein is misschien wel het leukste plein van Maastricht. Knus, gezellig. En in elk jaargetijde een mooie aanblik. Bovendien heeft het ook de mooiste kerk van Maastricht in haar midden.

We staan nu ook echt op oude grond. Want hier heeft ergens de toegangspoort gestaan van het oude Romeinse Castellum dat hier richting rivier was gebouwd. Zo’n beetje waar de Plankstraat in de Maas uitloopt, was de eerste brug te vinden.

Onderin Hotel Derlon dat op de hoek van dit plein ligt, zijn oude Romeinse overblijfselen te vinden van dit Castellum. Daar kan je, wanneer je dat wilt, even een kijkje nemen.

Het Onze-Lieve-Vrouweplein in de winter
Het Onze-Lieve-Vrouweplein in de winter

Onze-Lieve-Vrouwebasiliek

En dan die kerk. Het westwerk staat als een bastion gekeerd naar het plein. Doet ongenaakbaar aan. En is net als dat van de Sint-Servaas meer een vesting dan een kerk.

Naast het westwerk bevindt zich de kapel van de Sterre-der-Zee. De erg populaire kapel voor het branden van een kaarsje. Een neiging die wij ook niet kunnen weerstaan.

Het statige westwerk van de Onze-Lieve-Vrouwekerk
Het statige westwerk van de Onze-Lieve-Vrouwekerk

Sereen

De kerk stamt uit de 11e en 12e eeuw en is daardoor in de basis romaans van opzet. Met hier en daar wat gotische trekjes. Dat zien we vooral aan het plafond. Dat de nodig spitsbogen kent. Die zijn waarschijnlijk in de 15e eeuw toegevoegd. Toen het houten, vlakke plafond werd verhoogd.

Wat meteen opvalt bij binnenkomst is de enorme rust. Dat wellicht ook door de relatief, donkere sfeer komt.

Het is ons meteen wel duidelijk hoeveel mooier dit interieur is in vergelijk met de lichte en toch ook wat saaie Sint-Servaas.

Kooromgang

Het koor is ook een mooi onderdeel van deze kerk. Het plafond daarvan wordt gevormd door een halfronde, stenen koepel. Deze wordt ondersteund door twee gallerijen met open, romaanse bogen. Die op hun beurt ondersteund worden door pilaren. Soms dubbel uitgevoerd, zoals achter het altaar.

De open bogen bieden op hun beurt ook zicht op de gebrandschilderde vensters die achter de kooromgang liggen. Die allemaal mooi, blauwig van kleur zijn. Evenals de schildering van de halfronde koepel.

Vanaf het koor kijken we vervolgens terug naar de westkant van het kerk. Waar het orgel is geplaatst.

We blijven even in de kerk zitten om te genieten van de rust.

Het koor van de basiliek van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek van Maastricht
Het koor van de basiliek
De orgeltribune aan de oostkant
De orgeltribune aan de oostkant

Graanmarkt

Aan de zuidkant van het plein slaan we op onze stadswandeling door het oude Maastricht de Graanmarkt in richting de Maas. Op deze manier kunnen we nog even de achterzijde van deze basiliek bewonderen.

Daar is goed te zien hoe het koor halfrond is gemaakt. En zien we ook de bijzondere koortorens.

Koortorens zijn überhaupt al bijzonder, waarvan ze in Maastricht dan ook zo maar twee kerken hebben waar ze zijn opgebouwd, maar om ze ook nog zo gevormd te zien… Ze zijn zogenaamd rombisch gemaakt. Opgebouwd uit ruiten. En dat geeft een aparte vorm.

Wat lager valt het stenen gebouw van grijs op dat onder de zuidelijke toren staat. Het is het wachthuis van de voormalige poort die hier stond. De Onze-Lieve-Vrouwepoort.

Stadswandeling door het oude Maastricht: De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek aan de koorzijde aan de Graanmarkt
De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek aan de koorzijde aan de Graanmarkt

Stokstraatkwartier

We lopen een klein stukje terug om de Stokstraat in te slaan. Ook dit is onderdeel van dat oudste deel van Maastricht. Hier ligt het Romeinse Castellum nog ergens onder de grond.

Het hele wijkje dat is genoemd naar deze straat heeft de afgelopen eeuwen een metamorfose ondergaan. Het was een sterk verpauperde buurt. Totdat het in de 20e eeuw werd opgeknapt. En inmiddels bevat het de meest luxe winkelstraten van Nederland.

Het is een erg gezellige buurt om een beetje doorheen te meanderen. We lopen zelf een rondje rondom de ‘Op de Thermen’. In die zin dat we de Stokstraat uitlopen tot de Maastrichter Smedenstraat. En weer terug via de Havenstraat. Om de Plankstraat in te slaan. En daar meteen weer links de Op de Thermen zelf in te lopen.

Daarvoor werpen we nog even een blik richting de Maas. Waar ooit die eerste brug over de Maas moeten hebben gelegen. En Maastricht ontstond…

De gezellige Stokstraat in het gelijknamige kwartier van Maastricht
De gezellige Stokstraat in het gelijknamige kwartier van Maastricht

Op de Thermen

Op onze stadswandeling door het oude Maastricht zijn we nu weer op een bijzondere locatie aangekomen.

Het is op zich al een erg leuk plein. En het heet niet voor niks zo. Want hier zaten 2000 jaar geleden de Romeinse baden. Dat bewijzen de opgravingen die hier zijn gedaan.

Het is ook een erg gezellig plein. Waarvan we ook genieten, door even neer te zakken bij het restaurant dat aan het einde van het plein ligt. En waar ik toepasselijk een JKR Gin & Tonic neem. De plaatselijke gin genoemd naar dat stroompje dat hier overal de kop opsteekt.

Op de Thermen
Op de Thermen

Sint Servaasbrug

We lopen de Stokstraat weer in. En slaan dan rechtsaf de Maastrichter Smedenstraat in. Dat brengt ons op de Vissersmaas. Met een mooi uitzicht op de Sint Servaasbrug. Deze brug heeft uiteindelijk de oude bruggen vervangen die ter hoogte van de Plankstraat werden gebouwd.

Dat was in het jaar 1280. Nadat de oude brug in elkaar was gezakt bij een processie over deze brug.

Het is daarmee de oudste, nog bestaande brug van Nederland.

Het verbind tegenwoordig de twee delen van Maastricht die aan weerszijden van de Maas liggen. Met Wyck aan de overkant. Daarover in mijn andere blog over Maastricht meer!

Stadswandeling door het oude Maastricht: Sint Servaasbrug vanaf de Vissersmaas
Sint Servaasbrug vanaf de Vissersmaas

Het Dinghuis

Na even van deze mooie brug te hebben genoten, lopen we verderop de Maastrichter Brugstraat in. Een drukke winkelstraat, waar je wanneer je wilt winkelen, je hart kunt ophalen. Met aan het andere einde de Bijenkorf.

Wij slaan voor de Bijenkorf naar rechts. De Kleine Staat in. Dat brengt ons voor Het Dinghuis. Als in ‘dingen’, waar wij zelf het woord ‘rechsgeding’ aan over hebben gehouden. De plaats dus waar vroeger recht werd gesproken.

Het gebouw is hier in 1470 neergezet. En ziet er mooi uit. Tegenwoordig heeft de VVV van Maastricht het in gebruik.

Stadswandeling door het oude Maastricht: Het Dinghuis tegenwoordig in gebruik als VVV
Het Dinghuis tegenwoordig in gebruik als VVV

Stadhuis aan de Markt

We zijn nu bijna aan het einde gekomen van onze stadswandeling door het oude Maastricht. We lopen in het verlengde van de Kleine Staat de Muntstraat in. We laten dan de Grote Staat links liggen. Dat is wanneer je nog meer wilt winkelen de plek waar je de grote merken vindt.

Ook de Muntstraat is ook een prima winkelstraat. De straat komt uit op de Markt. En daar ligt nog een bezienswaardigheid. Het Stadhuis van Maastricht.

Dat stadhuis is in het tweede deel van de 17e eeuw gebouwd. Door Pieter Post. Ook bekend van Huis ten Bosch. Hij was een leerling van Jacob van Campen. Die op zijn beurt het Paleis op de Dam in Amsterdam had gebouwd.

Zijn leerling volgende hem in het zogenaamde Hollandse Classicisme. De bouwstijl die staat voor strakke lijnen en vormen. En het gebruik van bouwelementen uit de oudheid. Zoals de pilaren en kapitelen uit die tijd. Die we op de gevel van het gebouw veelvuldig terug zien als pilasters. Halve pilaren die de verdiepingen ondersteunen. In een regelmatig en symmetrisch patroon.

Stadswandeling door het oude Maastricht: Het Stadhuis aan de Markt
Het Stadhuis aan de Markt

Sloop en bouw

Het stadsbestuur vergaderde voor de bouw van dit stadhuis in een tweetal monumentale huizen aan wat nu de Grote Staat is. Ongeveer naast het Dinghuis.

Pieter Post mocht zelf de locatie voor het stadhuis kiezen. En hij koos voor de Markt. Daardoor moesten wel diverse gebouwen gesloopt worden. Waaronder de Lakenhal, de Belfort en delen van de stadsmuur. Dat maakte dat de Luikse prins-bischop zich verzette tegen het plan. Maar het wel de zegen had van de Staten-Generaal. Waardoor het er uiteindelijk toch kwam.

De toren met carillon kon pas aan het einde van de 17e eeuw worden gerealiseerd, omdat het geld op was. Dat gold ook voor de binnenkant die aanvankelijk sober was. En in de 18e eeuw flink werd opgeleukt. Helaas is dat interieur alleen met een gids te bezoeken. Dat kan geregeld worden via de VVV.

Kenmerkend aan het interieur is dat het de tweeherigheid ook laat zien. Het heeft een Luiks en Brabants/Staatse helft. Dat door de symmetrie van het geheel, het gebouw ook in twee helften deelt.

Het stadhuis vanuit een ander perspectief
Het stadhuis vanuit een ander perspectief

Entre-Deux

Vanaf de Markt lopen we aan de zuidwest kant de Spilstraat in. In het midden van deze straat steken we het winkelcentrum Entre-Deux in. Ook een mooi winkelgebied. Dat zogenoemd is, omdat het tussen twee pleinen ligt. De Markt en het Vrijthof.

Wij lopen zelf zonder te winkelen door. En komen er aan het Dominicanerplein weer uit. Dat brengt ons bij de laatste bezienswaardigheid van deze stadswandeling door het oude Maastricht.

Stadswandeling door het oude Maastricht: Entre-Deux
Entre-Deux
De stijlvolle toegangspoort tot Entre-Deux aan het Dominicanerplein
De stijlvolle toegangspoort tot Entre-Deux aan het Dominicanerplein

Stadswandeling door het oude Maastricht: Dominicanen

Deze kant van het winkelcentrum is prachtig oud. En aan onze linker kant ligt de oude Dominicanerkerk. Dat in gebruik is als boekhandel. En daardoor één van de mooiste boekhandels ter wereld is.

Met een strak interieurontwerp dat ‘reversibel’ is. Dat wil zeggen dat het interieur verwijderd kan worden, zonder dat de oude kerk zelf daar onder leidt.

Het interieur is eigenlijk een soort stalen flat, waarop de boekenkasten zijn aangebracht.

De Dominicanerkerkstraat met de toegang tot Entre-Deux
Dominicanerkerkstraat met de toegang tot Entre-Deux
Stadswandeling door het oude Maastricht: De Dominicanerkerk met de toegang tot Boekhandel Dominicanen
De Dominicanerkerk met de toegang tot Boekhandel Dominicanen

Muurschilderingen

Het gebouw zelf is in de 13e eeuw gebouwd in gotische stijl. Aan de binnenkant zijn aan de linkerkant nog schilderingen te zien die uit die tijd stammen. En daarmee uniek zijn. Het zijn muurschilderingen over het leven Thomas van Aquino uit 1337.

Ik vind rondneuzen in een boekhandel altijd al lekker. En wanneer het dan ook nog in zo’n historisch gebouw zit. Wow!

Wat een geweldige afsluiting van deze stadswandeling door het oude Maastricht.

Ik ben erg verrast door hoe oud deze stad is. Ik kende wel een paar oude delen, zoals de Sint-Servaas en de Onze-Lieve-Vrouwe. Maar dat hele Jekerkwartier. Met alle gezellige straatjes, delen van de oude stadsmuur. Wat een ontdekking!

Dat maakt deze stad die op zich al uniek is door de culturele mix van de noordelijke, calvinistische en de zuidelijke, katholieke cultuur nog unieker!

Praktische informatie over een stedentrip naar Maastricht

Hieronder vind je op volgorde van de route extra informatie over de verschillende bezienswaardigheden die langs zijn gekomen. Eerst vind je hieronder een interactieve kaart met daarop alle bestemmingen, zodat je de route kunt volgen. Dat doe je door het alfabet te volgen. Wanneer dat op is 😀 geven de klinkers met een ‘ de volgorde aan gevolgd door de klinkers met de “.

Overigens is de route losjes gebaseerd op één van de routes die het VVV ook aangeeft als mogelijke stadswandeling. Mijn route loopt in omgekeerde richting en ik neem in het Jekerkwartier een wat andere route en heb in het Stokstraatkwartier ook wat aanpassingen gedaan. Bovendien voeg ik het Stadhuis ook nog toe.

De totale lengte van mijn route is ongeveer 4,5 kilometer. Daar doe je normaal gesproken zeker een dik uur over. Met alle bezienswaardigheden, bezoek aan de kerken, etc. moet je snel 3 uur rekenen. Met een bezoek aan het Natuurhistorisch Museum en wanneer je ondertussen ook gewoon lekker wilt winkelen, kan je er met deze route een heel leuk en afwisselend dagprogramma van maken.

Sint-Servaas

Meer informatie over de openingstijden en toegang tot de Sint-Servaas vind je via de link!

Sint-Jan

Datzelfde geldt ook voor de Sint-Jan.

Natuurhistorisch Museum Maastricht

Zoals aangegeven is het Natuurhistorisch Museum Maastricht een aanrader. Zeker wanneer je deze stedentrip samen met kinderen maakt. Dan is het een mooi rustpunt.

De wandeling over de stadsmuur richting het Nieuwenhofpoortje met rechts de Tapijn
De wandeling over de stadsmuur richting het Nieuwenhofpoortje met rechts de Tapijn

Tapijntuin

Ook de Tapijntuin is leuk voor kinderen. Dan met name voor jongere kinderen.

Pesthuys

Wanneer je een leuke avond wilt hebben in een gezellig theater, ga dan naar het Pesthuys Podium.

Theater aan het Vrijthof

Het Theater aan het Vrijthof is waar de grote namen komen in vergelijking met het Pesthuys. Via de link vind je het actuele programma.

Het Pesthuys
Het Pesthuys

Openbaar vervoer en parkeren rondom het centrum

Het station van Maastricht ligt aan de overkant van de Maas. Vanaf het station loop je makkelijk het centrum in over de Sint Servaasbrug.

Maastricht is op zich goed bereikbaar voor auto’s. Rondom het centrum liggen een aantal grote parkeergarages. Voor de route van deze blog is parkeren onder het Vrijthof het meest ideaal. De ingang daarvan zit aan het einde van het Keizer Karelplein aan het begin van het Vrijthof zelf.

Daarnaast is onder het Entre-Deux ook een parkeergarage. Ook deze leent zich goed voor deze route.

Tenslotte zitten er twee grote parkeergarages onder de Maasboulevard langs de Maas. Eentje aan de noordkant van het centrum vlak voor de Wilhelminabrug en de tweede onder De Boompjes.

De Jeker bij de Achter de Molens
De Jeker bij de Achter de Molens

Winkelen in Maastricht

Maastricht is een shop-stad bij uitstek. Met het Stokstraatkwartier, de Bijenkorf, de Maastrichter Brugstraat, Kleine en Grote Staat, Muntstraat en Entre-Deux kan je hier maar doorgaan.

Wanneer je dus gezinsleden hebt die graag willen winkelen en ook wat leuks van de stad willen zien, is mijn route ook echt ideaal. Dan combineer je het beste van twee werelden. Eerst wat cultuur, daarna steeds meer en meer mogelijkheden om te winkelen.

Extra lange stadswandeling door het oude Maastricht

Wanneer je nog wat meer wilt zien van het Jekerkwartier, loop dan het Lang Grachtje in, loop rechts de Achter de Molens, links het Klein Grachtje in en de Verwenhoek, rechts de Lenculenstraat in en ook rechts de Kapoenstraat in.

Bekijk bij de hoek met de Achter de Molens onder het poortje door even de Jeker en vervolg vervolgens de Witmakersstraat in en dan rechts de Maastrichter Heidestraat. En sla dan de Achter de Minnebroeders in en vervolg vanaf daar de route uit deze blog.

Het interieur van Rozemarijn
Het interieur van Rozemarijn

Uit eten in Maastricht

Ik heb de afgelopen jaren op verschillende plekken heel lekker gegeten in Maastricht. En ook op de route liggen een aantal leuke cafés en restaurants.

Ik geef de restaurants even niet aan op bovenstaande interactieve kaart, anders ontstaat er wellicht teveel verwarring over de route. Hieronder geef ik steeds wel aan waar ze vlakbij zitten. Voor jouw oriëntatie!

Net op de hoek van de Ezelmarkt en de Tongersestraat zit het Franse restaurant Mes Amis. Een stijlvol restaurant met goed eten.

Een beetje in dezelfde stijl is Le Fernand. In de Stenenbrug vlakbij de Bischopmolen.

Op het Onze-Lieve-Vrouweplein zit het erg leuke Van Buuren. Een erg goed café en restaurant met ook veel goede bieren op de kaart. We hebben hier een keer met een grote groep heerlijk en vooral ook gezellig gegeten. En dat komt zeker door de top-bediening!

Aan het begin van Op de Thermen ligt het chique Rozemarijn. Een wat stijf restaurant waar ik wel heel erg lekker gegeten heb. Met een verfijnd menu. Ik vond de bediening alleen erg onervaren.

Het leuke terras van Petit Café Mondriaan
Het leuke terras van Petit Café Mondriaan
Uitzicht op het stadhuis vanaf het terras van Stappato
Uitzicht op het stadhuis vanaf het terras van Stappato

Ook aan datzelfde begin van Op de Thermen ligt Vino & Friends. In de basis is dit een wijnbar waar ze heel goed eten serveren.

Op dezelfde Thermen ligt Petit Café Mondriaan. Erg leuk voor de borrel en voor koffie en thee. En je kunt er zeker ook wat eten. Je kunt hier heel leuk buiten onder de bomen van de Thermen zitten.

Op de hoek van de Vissersmaas en het Bat ligt Brandson. Hier hebben we heerlijk gegeten. Alleen was het er in de winter erg koud. Dat schijnt een bekend probleem te zijn. Vermijd het dus op koude dagen, maar daar buiten eet je hier erg lekker!

Heel goed Italiaans kan je eten bij Stappato aan de Markt. Heerlijk! En in de zomer heb je vanaf het terras uitzicht op dat mooie stadhuis. Vergeet als toetje niet de cannoli te bestellen!

Echt op chique eet je in Spencer’s dat zich in het Kruisherenhotel achter de Sint-Servaas bevindt. Dan eet je eigenlijk in een oude kerk. Net als bij Dominicanen. Het is duur, maar de ambiance is echt fantastisch!

Dineren in een historische ambiance bij Spencer's in het Kruisherenhotel
Dineren in een historische ambiance bij Spencer's in het Kruisherenhotel

Tenslotte is voor de koffie en lunch het Veer nog een aanrader. Ook hier eet je in een historische ambiance van een voormalig klooster. En hier werken bovendien medewerkers die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Het terras is heel gezellig. De binnenkant doet wat kil aan, wanneer het niet zo druk is. Ga er dus vooral op een zonnige dag naartoe!

Ook in Boekhandel Dominicanen kan je koffie drinken. En ook daar in die historische ambiance.

Tenslotte zitten aan beide zijden van het Vrijthof nog Luster en Gio’s Cucina Casalinga. De eerste heeft een mediterrane keuken de tweede Italiaans.

Uit eten in Maastricht Wyck

Aan de overkant van de Maas zijn ook een paar goede restaurants te vinden.

Vlakbij het station is Restoclub Normandy een eigentijdse en erg goede dinerervaring. Verrassende en moderne gerechten. Met de nadruk op eerlijke seizoensgerechten.

Wat dichterbij de Maas aan de Rechtstraat is Ristorante Mediterraneo een erg goede Italiaan.

Het gezellige terras van Veer Mestreech
Het gezellige terras van Veer Mestreech
De kloostersfeer is nog volop aanwezig bij Veer
De kloostersfeer is nog volop aanwezig bij Veer

Overnachten in Maastricht

Ik heb zelf heerlijk overnacht in Cousins. Een modern en wat extravagant boutique hotel ten noorden van het Vrijthof. De kamers zijn groot en luxe. En het ontbijt was erg goed. En het wordt gerund door twee neven die echt passie hebben voor gastvrijheid. Dat luxe heeft natuurlijk wel een prijs…

Wat goedkoper ben je uit in de Social Hub. Waar ze ook leuke kamers hebben. Je kunt hier ook een suite huren, waardoor je ook wat meer ruimte hebt. Voor een citytrip altijd wel fijn. Het hotel ligt aan de noordkant van het centrum. Niet ver er vanaf, maar wel er buiten.

Vlakbij het Vrijthof ligt ook Urban Residences. Daar kan je een appartement huren, voor wanneer je wat meer ruimte wilt. Je kunt hier met 4-5 personen terecht.

Bij de Vissersmaas ligt ook een mooi Boutique hotel: Darq. Ook mooi vormgegeven kamers. Met veel referenties aan chocolade. Altijd leuk!

De leuke kamers van Cousins
De leuke kamers van Cousins

Informatie over Maastricht

Wil je nog meer informatie over Maastricht? Klik dan op één van de links hieronder.

Reacties

Hi! Leuk dat je een bericht wilt achterlaten! Alleen jouw reactie zal zichtbaar zijn, niet jouw e-mailadres.

Het bericht dat je achterlaat, is niet direct zichtbaar. Omdat ik ze eerst wil bekijken. Ik wil zeker weten dat er geen dingen in staan die kwetsend, aanstootgevend of wat dan ook zijn. Ik zal uiterlijk binnen twee werkdagen reageren!